“Weesouders”: Emigratie in Venezuela gezien vanuit het perspectief van de achterblijvers

Photo from Only J. under Creative Commons license (CC BY-NC-ND 2.0)

Vertrekhal van de internationale luchthaven Maiquetia, Venezuela. Foto gemaakt door Only J. onder Creative Commons licentie (CC BY-NC-ND 2.0)

Voor het eerst in de geschiedenis van Venezuela wordt onmiskenbaar een belangrijke Venezolaanse diaspora gevormd. Ook al zijn er geen precieze noch recente statistieken, naar schatting leefden in 2010 meer dan een miljoen Venezolanen in het buitenland [es]. 

Ondanks dat afscheid nemen van familie en vrienden normaal geworden is, vond in sociale media rondom deze situatie weinig discussie plaats totdat de controversiële film “Caracas, Cuidad de Despedidas” (Caracas, Stad van Vaarwel) [en] werd uitgebracht. De film maakte op het internet een verhitte discussie los over de migrantenbeweging in het land die in 2000 begon [es]. 

De meeste artikelen die zijn gepubliceerd met betrekking tot dit onderwerp, zowel door de media als door burgers op het internet, bespreken de redenen waarom Venezolanen besluiten hun dagelijks leven en familie achter te laten. De Venezolaanse dokter Samir Kabbabe schreef in zijn artikel [es] “Wat zeg je tegen diegenen die vertrekken?”, geplaatst op Prodavinci [es], het volgende: 

Sea por expulsión, persecución, fracaso, inseguridad, imposibilidad para la satisfacción económica o por desarrollar un proyecto de vida, todo exilio es político. Y el exilio va en aumento.

Het kan zijn door uitzetting, vervolging, mislukking, onzekerheid, de onmogelijkheid van economische voldoening, of om een levensproject te ontwikkelen, alle vormen van ballingschap zijn politiek. En ballingschap blijft groeien. 

De journaliste, Elizabeth Fuentes (@fuenteseliz), schreef een artikel dat door velen online werd verspreid en opnieuw een debat genereerde over emigratie in Venezuela. Het artikel beschrijft emigratie vanuit het perspectief van de familie die achterblijft.  

Op de blog Jokeslab [es] publiceerde Fuentes een artikel getiteld “Weesouders” [es]. Hierin vertelt ze, vanuit haar eigen ervaring, wat het moment van scheiding en vervolgens de korte reünie betekent voor ouders van jonge Venezolaanse landverlaters. 

‘Madre muerta caminando’ es como lo describo, mala traducción de ‘dead men walking’, que es como rotulan a los condenados a muerte mientras atraviesan el pasillo que los llevara a la silla eléctrica. Exagerada la comparación, por supuesto, pero igual lo repito mentalmente cada vez que me despido de mi hija y comienzo a atravesar ese trocito de aeropuerto donde ya no hay regreso.

‘Dode moeder aan het lopen’ is hoe ik het beschrijf, een slechte vertaling van ‘dead men walking’, dat is hoe terdoodveroordeelden worden genoemd als ze naar de elektrische stoel lopen. De vergelijking is natuurlijk overdreven, maar desalniettemin herhaal ik dit elke keer in gedachten als ik afscheid neem van mijn dochter en ik het kleine stukje vliegveld over begin te steken waarna terugkeer niet meer mogelijk is. 

Fuentes stelt voor om een ‘Ouderweesdag’ in te voeren. Op deze dag nemen ze de pleinen in stilte over, en een rouwvlag wordt opgehangen vanaf balkons, auto's, motoren en boerderijen. “Wat denken jullie van 6 december? Toen het schatje van een Hugo [Chávez] won?”, suggereert ze met ironie. 

Elizabeth Fuentes licht toe dat op familiereünies geen jonge mensen meer aanwezig zijn, enkel ouders die praten over hun afwezige kinderen en over de bochten waarin ze zich moeten wringen om hun volgende bezoek te organiseren. In haar artikel vertelt de journaliste niet alleen over mensen uit de midden- en bovenklasse maar haar verhaal heeft ook betrekking op de onderklasse: 

Pero no solo se van por razones “mercantilistas”, como metió la pata una de las tantas ministras de salud que tampoco sirve para nada: la señora que gerencia nuestra casa me dice quiere mandar su muchacho de vuelta a Colombia ­ un jovencito buena conducta – porque en su barrio todo es drogas, asesinatos y ajuste de cuentas.

Cada día me llega con un cuento más espantoso que el anterior. Que si a la clase media se le van los hijos, a los humildes se los asesinan, un dolor incomparable a nuestro rito de aeropuerto. Una nadería nuestra despedida frente a una espera a las puertas de la morgue.

Een van de vele ministers van gezondheid, die zich ongepast in de kwestie mengde, verklaarde dat mensen weggaan vanwege economische redenen, maar dit zijn niet de enige redenen: de vrouw die ons huis beheert vertelde mij namelijk dat ze haar zoon wil terugsturen naar Colombia -een nette jongeman- omdat het in haar woonwijk niets anders is dan drugs, moorden en afrekeningen. 

Elke dag vertelt ze me een nog angstaanjagender verhaal dan de vorige dag. De middenklasse kinderen verlaten het land, maar de armere kinderen zijn degenen die worden vermoord, een pijn die niet te vergelijken is met het vliegveldritueel. Ons afscheid is niets vergeleken met wachten voor de deuren van het mortuarium. 

Naar aanleiding van het bericht van Fuentes werd op het internet dagenlang commentaar geleverd en discussie gevoerd. 

Maritza González lichtte toe [es] dat ze nooit gedacht had in een soortgelijke situatie terecht te komen als een vriend die naar Venezuela verhuisde om Franco's regime in Spanje te ontvluchten: 

En una oportunidad, una amiga que llego a Vzla huyendo del Franquismo, me dijo cuando decides irte los dolores son muchos, las familias se dividen y ve tu a saber cuando se pueden volver a reunir.. Me dijo soy Huérfana de Familia, mi hermano murió en Argentina y ni sé donde llevarle unas flores… Jamás pensé que eso, me llegara a pasar a mi, en ese momento, mi País era el refugio de muchos, hoy mis dos hijos ya están fuera… aunque lucho con todos los organismos del estado para visitarlos, no hay consuelo cuando regreso, el momento más duro no es ir a visitarlos, sino ese mismo pasillo pero en Barajas…

Een vriend die naar Venezuela kwam om ‘Franquismo’ te ontvluchten, vertelde me eens dat als je besluit om te vertrekken er veel dingen zijn die pijn doen; families worden gescheiden en wie weet wanneer ze weer herenigd worden. Ze vertelde me: “ik ben een familiewees, mijn broer is overleden in Argentinië en ik weet niet eens waar ik bloemen heen moet brengen…”. Ik had nooit gedacht dat dit mij zou overkomen, op dat moment was mijn land een toevluchtsoord voor velen, maar vandaag zijn mijn twee kinderen vertrokken naar het buitenland… Ook al vecht ik met alle overheidsinstellingen om hen te kunnen bezoeken, dat is geen troost wanneer ik weer terugkom. Het moeilijkste moment is niet wanneer ik hen ga bezoeken; het is diezelfde doorgang maar dan in Barajas [internationale luchthaven Madrid, Spanje]…

Alejandra Lopez noemt in haar reactie [es] op het artikel van Fuentes de redenen die ervoor gezorgd hebben dat ze het land verlaten heeft, waarbij ze de maatschappij verantwoordelijk houdt voor de situatie waarin het land verkeert: 

Esa es la realidad por la que me fui hace 6 meses me cansé de luchar por hacer las cosas bien y ayudar a generar justicia en un sitio donde mucha gente, se queja y echa culpas, pero siguen actuando de manera deshonesta e irrespetuosa con los derechos de los otros. Me duele mucho porque sí existen venezolanos honestos, pero la vida se le hace 10 veces más difícil. Y amo a mi país, y lo siento pero esto es una consecuencia histórica que merecemos como sociedad por haber permitido que las diferencias sociales fueran tan grandes y la gran mayoría de nuestra población viviera en carencia.

Dat is de reden waarom ik zes maanden geleden ben vertrokken. Ik was moe van het vechten om dingen goed te doen en om te helpen gerechtigheid te bewerkstelligen in een land waar veel mensen zich, terwijl ze klagen en anderen beschuldigen, op een onoprechte en respectloze manier blijven verhouden tot andermans rechten. Het doet mij pijn want oprechte Venezolanen bestaan wel, maar het leven is tien keer zo zwaar voor hen. En ik hou van mijn land, en het spijt me maar we hebben dit als maatschappij verdiend als gevolg van dat we zulke grote sociale verschillen hebben toegestaan en de meerderheid van onze bevolking in armoede leeft. 

Vane vertelt [es] dat ze ondanks dat ze het gevoel heeft veel voor haar land te moeten doen, het land wil verlaten omdat ze niet langer in angst wil leven. 

Siempre pensé que enterraría primero a mis padres y luego me marcharía, pero vivir en Venezuela, y más aún en Caracas, ya es insoportable. Tengo el trabajo de mis sueños, vivo en un lugar propio y en una de las mejores zonas de CCS, y de qué me sirve si a las 10 de la noche me despierto por tres tiros que suenan casi en mi oreja porque estaban tratando de secuestrar a alguien que salía de un restaurant […]

Lo peor de todo es que siento que profesionalmente todavía puedo hacer muchas cosas aquí, pero valdrá la pena quedarse? O repetiré la historia de mis padres que abandonaron sus países de origen para buscar un futuro mejor (que hace 50 años era en Venezuela).

Ik had altijd gedacht dat ik eerst mijn ouders zou begraven voordat ik zou vertrekken, maar het leven in Venezuela, vooral in Caracas, is ondraaglijk geworden. Ik heb mijn droombaan en een eigen huis in een van de beste wijken van Caracas, maar wat heb ik aan dit alles als ik om tien uur ‘s avonds wakker wordt van geweerschoten, die klinken alsof ze naast mijn oor zijn, omdat ze iemand proberen te ontvoeren die uit een restaurant naar buiten kwam […]

Het ergste is dat ik het gevoel heb dat ik hier op professioneel niveau nog steeds veel dingen kan doen, maar is het de moeite waard om te blijven? Of zal ik de geschiedenis van mijn ouders herhalen die hun vaderland hebben verlaten opzoek naar een betere toekomst (wat 50 jaar geleden Venezuela was). 

Maiquetia Airport, Venezuela- LuisCarlos Díaz photo under Creative Commons license

Maiquetia luchthaven, Venezuela- LuisCarlos Díaz foto onder Creative Commons licentie (CC BY-NC 2.0)

Beatriz Rezzin legt uit [es] dat ze in haar familie Skype gebruiken om in contact te blijven met elkaar: 

Me gusta la idea del día del luto migratorio. Mi esposo y yo somos padres y abuelos huerfanos pegados al Skype para sentirlos cercanos.

Ik vind het een goed idee om een ‘migratierouwdag’ te organiseren. Mijn echtgenoot en ik zijn weesouders en weesgrootouders overgeleverd aan Skype om ‘dichtbij’ onze familie te zijn. 

Ook al is technologie voor sommigen een manier om de leegte te vullen, voor Alberto is het idee dat nog iemand zal vertrekken steeds moeilijker te dragen. Hij hoopt enkel dat de situatie in het land zal verbeteren zodat zijn familie terug zal keren, daarom schrijft hij [es]: 

Pensé que iba a acostumbrarme a la idea de escuchar que alguien más se va el próximo mes… Pero es al revés, cada vez me duele más cada conocido y cada amigo que se va… Mi familia casi por completo se fue solo tengo a 4 familiares aquí en Venezuela, el resto fue a más de un país, imposible y doloroso pensar que jamás volveremos a estar juntos…

Amigos como 10 que se han ido… Solo me pregunto si yo también me iré… No sé por que todo esto? (bueno si sé, pero que duro ya resignarse a esto ¿no?).

No me quiero ir en verdad… Mas bien quiero que esto cambie y que los míos regresen… En verdad ese es mi sueño.

Mientras me encuentro extranjero en mi propio país porque desconozco tanta violencia, tanta cochinada, tanta miseria, tanta ignorancia y sobretodo tanta falta de valores.

¿Esto ha de cambiar???

Ik had gedacht dat ik aan het idee zou wennen dat iemand de volgende maand zal vertrekken..maar het tegengestelde is waar – het doet elke keer dat een vriend of bekende vertrekt meer pijn. Bijna mijn hele familie is vertrokken, ik heb alleen nog vier familieleden in Venezuela; de rest is naar verschillende landen gegaan, en het is onmogelijk en pijnlijk om te verwachten dat we ooit nog weer allemaal samen zullen zijn… 

Ongeveer tien vrienden zijn vertrokken.. ik vraag mij af of ik ook weg zal gaan.. maar ik zou niet weten waarom? (oké, ik weet wel waarom, maar het is moeilijk daarom op te geven, is het niet?).

Ik wil niet echt weggaan… Wat ik het liefste wil is dat de situatie verandert en dat mijn familie en vrienden terugkomen… Dat is werkelijk mijn droom. 

Ondertussen voel ik mij als een vreemde in mijn eigen land omdat ik niet gewend ben aan zoveel geweld, vuil, ongeluk, onwetendheid en vooral een gebrek aan waarden.

Zal dit ooit veranderen???

Luis Díaz verklaart [es] dat niet iedereen die achterblijft een gebrek heeft aan mogelijkheden om te emigreren, sommigen willen geen buitenlander worden: 

No todos los que nos hemos quedado es porque no hemos tenido la oportunidad de irnos, yo la he tenido y aquí sigo, no sé si es un error, pero no tengo intención de vivir como extranjero pase lo que pase.

Niet iedereen die hier gebleven is, heeft dat gedaan omdat ze geen mogelijkheden hebben om weg te gaan. Ik heb de kans gehad en ik ben nog steeds hier, ik weet niet of het een vergissing is maar ik heb niet de intentie om als buitenlander te gaan leven, wat er ook gebeurt. 

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.