Manifestatie voor de rechten van LHBT's in Puerto Rico. Foto van de openbare Facebook-pagina LGBT Puerto Rico.

Dit artikel is onderdeel van de serie over Gender en Seksualiteit in Latijns-Amerika in samenwerking met The North American Congress on Latin America (NACLA). Meer artikelen zullen nog volgen. 

Puerto Rico heeft een gecompliceerde en vaak tegenstrijdige geschiedenis wat betreft kwesties gerelateerd aan gender en seksuele geaardheid. Recentelijk is een wet aangenomen [en] die het verbiedt mensen werk te ontzeggen op basis van hun seksuele geaardheid of sekse en daarnaast zijn homoseksuele stellen nu beschermd onder de wet tegen huiselijk geweld. Ondanks deze positieve veranderingen moet nog veel werk verricht worden om gelijkheid te bewerkstelligen. 

De hierboven genoemde anti-discriminatiewet was in eerste instantie niet alleen bedoeld om bescherming te bieden op de werkvloer, maar ook bij het aanvragen en ontvangen van overheidsdiensten. Ook al hebben velen de uitgedunde versie van de wet bekritiseerd, hij is nog steeds erg belangrijk, zeker gezien pas in 2005 decriminalisatie [en] van het hebben van een homoseksuele relatie tussen instemmende volwassenen plaatsvond. Dit gebeurde als gevolg van een uitspraak van het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten in 2003. In deze uitspraak werden alle staats- en territoriale statuten die homoseksuele relaties bestraffen ongrondwettelijk verklaard. Dit leidde vervolgens tot een herziening van het strafrecht. Het Hooggerechtshof van Puerto Rico verklaarde in 2002 dat het verbod op ‘sodomie’ op het eiland niet ongrondwettelijk was.  

Hetzelfde gerechtshof heeft echter eerder dit jaar bepaald dat adoptie door homoseksuele stellen wel ongrondwettelijk is. Ángeles Acosta en Carmen Milagros Vélez, twee Puerto Ricaanse moeders die hun dochter vanaf haar geboorte samen hebben opgevoed, vechten al jaren [es] om hun familie wettelijk erkend te krijgen. De enige manier waarop Ángeles Acosta haar dochter kan adopteren is als Carmen Milagros Vélez, de biologische moeder, al haar rechten als moeder afstaat aan haar partner.

Acosta en Vélez hebben nu alle mogelijke juridische middelen uitgeput. Het enige waar ze nog op kunnen hopen is dat Wetsvoorstel 437 [es], dat onderscheid in sekse niet langer een obstakel voor adoptie maakt, zal worden aangenomen. Vele andere Puerto Ricaanse families bevinden zich in een soortgelijke situatie als Acosta en Vélez. 

Deze voorbeelden zijn de symptomen van een sterk geïnstitutionaliseerde terughoudendheid om seksuele diversiteit te erkennen. Deze terughoudendheid komt aan de ene kant door de angst van politici voor een zeer uitgesproken conservatieve groep [en] in de samenleving en aan de ander kant door politici zoals de vorige president van de senaat, Thomas Rivera Schatz. Hij uitte herhaaldelijk en openlijk zijn kortzichtigheid [es] ten aanzien van de LHBT-gemeenschap (Lesbisch, Homoseksueel, Biseksueel en Transseksueel). 

De Biseksuele Gemeenschap

In discussies rondom LHBT-kwesties worden biseksuelen het minst vaak genoemd, dit maakt hen zo goed als onzichtbaar. Dit is deels te wijten aan de wijdverbreide misverstanden over biseksualiteit. 

Om hier een oplossing voor te zoeken is vorig jaar een Facebook-pagina gemaakt, deze heet B es de Bisexual [es]. Deze pagina heeft als doel om mensen in te lichten over biseksualiteit en dient als platform om in contact te komen met andere biseksuelen. Daarnaast is het bedoeld om hulp, informatie, verhalen en ideeën te delen. Ondanks dat de pagina nauwelijks 100 volgers heeft, is het een van de weinige fora op het internet die zich speciaal richten op de biseksuele gemeenschap in Puerto Rico. 

De Trans Gemeenschap

Er hebben enige ontwikkelingen plaatsgevonden ter bevordering van de acceptatie van homoseksuelen. Deze ontwikkelingen hebben echter niet plaatsgevonden in relatie tot transseksuelen en transgenders. Over het algemeen hebben ‘trans-personen’ veel meer last van discriminatie en marginalisatie dan homoseksuelen. 

Trans-personen worden onder druk gezet om zich te conformeren aan sociaal-culturele verwachtingen ten aanzien van sekse en seksuele geaardheid; degenen die als te opvallend worden gezien, worden belachelijk gemaakt en in het ergste geval blootgesteld aan fysiek geweld. Velen zijn het slachtoffer geworden van haatdelicten [en]. 

Op het moment worden echter pogingen gedaan om verandering te bewerkstelligen. Afgelopen jaar is de documentaire “La aguja” (“De naald”), geregisseerd door Carmen Oquendo-Villar and José Correa Vigier, vertoond op het Puerto Rico Queer Filmfestival [es]. De film ontving positieve reacties en is op verscheidene plekken vertoond, zowel lokaal als in de Verenigde Staten. De laatste vertoning was tijdens het Venezuelan Art Festival dat in november in New York gehouden werd.

De film biedt een kijkje in het dagelijks leven van de travestiet-kunstenaar, José Quiñones, die voordelige collageenbehandelingen en adviezen geeft aan eenieder die hem bezoekt in zijn geïmproviseerde cosmetische kliniek in zijn bescheiden huis. Bekijk hieronder een voorproefje van de film: 

Steun voor de Gemeenschap

In culturele en burgermedia wordt de meeste steun betuigd voor de LHBT-gemeenschap. Het Puerto Rico Queer Filmfestival viert deze maand zijn vijfde editie en is meer dan zomaar een filmfestival. Het festival wil een algemeen publiek informatie bieden over seksuele- en genderdiversiteit en verschillende LHBT-organisaties met elkaar te verbinden. 

Hetzelfde kan worden gezegd over het Festival de Teatro del Tercer Amor [es] (letterlijk, het theaterfestival van de derde liefde).

De Facebook-pagina LGBT Puerto Rico houdt zich bezig met het oproepen tot bewustwording aangaande LHBT-kwesties en met het promoten van bijeenkomsten, festivals en andere activiteiten die gerelateerd zijn aan LHBT-onderwerpen. 

Dit artikel bevat slechts vluchtig beschreven voorbeelden van de strijd die gevoerd wordt voor het zichtbaar maken en erkennen van de rechten van LHBT's in Puerto Rico. Nog veel meer projecten en onlinebronnen die bedoeld zijn om de LHBT-gemeenschap te helpen en om een wijder publiek te onderwijzen zullen in de nog te komen artikelen van deze serie worden besproken.