Tragedie markeert einde van 2010 voor Franstalige burgermedia

In de wereld van Franstalige burgermedia lijkt het erop dat er alweer een jaar vol opmerkelijke gebeurtenissen op tragische wijze zal worden afgesloten.

De maand januari zette de toon voor de rest van het jaar met de dramatische gevolgen van de aardbeving in Haïti [en], de aanvallen op het Togolese voetbalelftal tijdens de Afrika Cup in Cabinda [en] en het gebruik van traangas tegen demonstranten in Madagaskar [en]. Het eind van het jaar bracht niet veel minder geweld. De voortdurende politieke crisis in Ivoorkust heeft al bijna 173 levens gekost [fr] en maatschappelijke spanning veroorzaakt rellen in Tunesië.

Het jaar 2010 werd ook gekenmerkt door de 50e verjaardag van de onafhankelijkheid van veel Afrikaanse landen, die werd gemarkeerd met een controversiële militaire parade op de Champs-Élysées in Parijs [en] en het Young African Leaders Symposium waarvan de Amerikaanse president Obama gastheer was. Gedurende het hele jaar liepen burgermedia in Franstalige landen wederom voorop bij het verspreiden van informatie, waarbij ze vaak zelf onder vuur kwamen doordat ze hun recht op vrije meningsuiting uitoefenden.

Een onheilspellend begin

 
De aardbeving kwam voor iedereen onverwacht, maar ondanks de regelmatige onderbrekingen van het telefoonverkeer en de in het algemeen slechte toegang tot internet, reageerden [en] Haïtiaanse burgermedia op de uitdagingen en kwamen ze met regelmatige updates en broodnodige ooggetuigenverslagen van de herstelpogingen [en].

Temidden van al die tragedie werd uitgebreid gediscussieerd over een Franstalig “teken van solidariteit” toen de Senegalese president Wade gratis land aanbood aan de overlevenden van de aardbeving in Haïti [en]. Het aanbod werd met een mengeling van scepsis en steun ontvangen door Senegalese en Haïtiaanse media en burgermedia in de hele wereld.

Op 18 februari vond een staatsgreep plaats in Niger [en] waarbij president Mamadou Tandja [en] gevangen werd genomen na een vuurgevecht in de hoofdstad Niamey onder leiding van kolonel Abdoulaye Adamou Harouna. De algemene reacties van de burgermedia in Niger leken te variëren van “blasé” tot “opgeruimd staat netjes”.

De financiële crisis had ook gevolgen voor het Afrikaanse continent. Afrikaanse bloggers reageerden op het verschil dat het IMF leek te maken [en] bij het helpen van landen als Griekenland in vergelijking met sommige Afrikaanse landen.

Van financiële rampen naar natuurrampen. De noordelijke en westelijke Afrikaanse regio's werden geplaagd door een aanhoudende periode met regen en ernstige overstromingen. Marokko [en], Mauritanië [en], Benin [en], Nigeria en Togo hoorden bij de landen die het zwaarst werden getroffen door overstromingen. De eerste meldingen kwamen vaak van burgermedia.

De veiligheid en stabiliteit van West-Afrika hield bloggers ook bezig toen AWIM herhaaldelijk in het nieuws kwam door in juli mensen te gijzelen in Mali en Michel Germaneau te doden [en] en later dat jaar verschillende werknemers van AREVA te gijzelen in Niger [en].

AQIM-gebied via Orthuberra op Wikimedia – Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0

Viering van onafhankelijkheid in Franstalig Afrika

Ondanks de moeilijke start moest het jaar 2010 voor veel Afrikaanse landen ook het jaar worden waarin 50 jaar onafhankelijkheid werd gevierd, en een belangrijk verkiezingsjaar [en]. Gezien de trage voortgang in de ontwikkeling, twijfelachtig bestuur [en] en slecht beheer van natuurlijke bronnen [en], vragen veel Afrikaanse bloggers zich af of er wel een reden is om iets te vieren [en] in Afrika.

De festiviteiten gingen toch door, soms behoorlijk uitgebreid, zoals in Brazzaville [en] in Congo.

Maar geen van deze festiviteiten veroorzaakte evenveel ophef als de militaire parade van Afrikaanse soldaten op 14 juli [en] op uitnodiging van de Franse president Sarkozy. Nu de corrupte aard van “La Françafrique” [en] (de benaming voor de relatie tussen sommige Afrikaanse leiders en Franse lobbygroepen [en]) steeds vaker aan het licht komt, wijzen veel waarnemers erop dat de aanwezigheid van Afrikaanse legers op de Champs-Élysées op z'n minst neerbuigend en ongemakkelijk was, net zoals de toespraak van Sarkozy in Dakar [en]. [Een andere toespraak van de Franse president in Grenoble deze zomer over delinquenten van buitenlandse afkomst [en] en de gedwongen uitzetting van Roma [en] riep ook heftige reacties op in de Franstalige blogosfeer.]

Een andere benadering kwam van de Amerikaanse regering ter gelegenheid van de verschillende onafhankelijkheidsjubilea in Afrika. Begin augustus 2010 hield de Amerikaanse president Obama een driedaags symposium voor Jonge Afrikaanse Leiders voor het uitwisselen van ideeën voor het stimuleren van ontwikkeling, mensenrechten en democratie. De nadruk op de jeugd van Afrika vormde een duidelijk contrast met de aanwezigheid van de oude garde van Afrikaanse leiders op 14 juli.

Hoop op transparantie

2010 had ook het jaar moeten zijn waarin sommige Afrikaanse landen belangrijke stappen zouden nemen in de richting van vrije en transparante verkiezingen.

Die hoop vervloog snel.

In Burundi [en], Ivoorkust, Guinea [en], Madagaskar [en] en Rwanda [en] hadden de verkiezingen overal op enig moment te maken met belangrijke vraagtekens, gemiste deadlines, verdenkingen van massale fraude en geweld.

Toch overheerst het gevoel dat burgers in die landen graag verder willen en dat ze bewijzen dat matig leiderschap landen niet voor altijd in hun ontwikkeling kan tegenhouden. De opkomst van een snelgroeiende burgermaatschappij en lokale burgermedia geeft hoop dat er vooruitgang wordt geboekt, vaak ondanks slecht bestuur.

Théophile Kouamouo en Saint-Clavier Oula

De impact van online burgermedia is zo duidelijk geworden dat autoritaire Afrikaanse regeringen belangrijke stappen hebben ondernomen om de censuur van digitale media te vergroten. Bloggers en journalisten in Ivoorkust werden in juli gearresteerd wegens het publiceren van documenten over corruptie in de cacao- en koffiehandel. Sinds in Ivoorkust in december de politieke crisis uitbrak, hebben veel bloggers en twitter-gebruikers zich teruggetrokken van hun online activiteiten en posten ze geen updates meer over de situatie vanwege persoonlijke bedreigingen.

In Madagaskar werd een groot aantal journalisten en politieke tegenstanders gearresteerd [en] omdat ze een bedreiging van de nationale veiligheid zouden vormen en omdat ze hun afwijkende mening online hadden geuit. In Madagaskar worden ook stappen ondernomen in de richting van meer controle over online content. Zo is voorgesteld om alle Malagassische digitale inhoud te laten beheren door één private provider [fr].

Het valt nog te bezien of de verkiezingsproblemen van dit jaar in sommige Afrikaanse landen een les zullen zijn voor hun buurlanden. Onder andere Senegal en Kameroen staan voor belangrijke verkiezingsdata in 2011. Bloggers in Kameroen lijken niet al te optimistisch over de aanstaande verkiezingen [en]. En in Senegal hebben lokale burgermedia zich al flink uitgesproken over het vermeende nepotisme en de corruptie binnen de huidige regering.

Het zou verfrissend zijn als in 2011 voor de afwisseling een halt zou worden toegeroepen aan de reeks dubieuze verkiezingsuitslagen en het post-electorale geweld. Afrikaanse leiders zijn dat wel verschuldigd aan hun veerkrachtige bevolking.

Start een discussie

Auteurs graag inloggen »

Regels

  • Alle reacties worden beoordeeld door een moderator. Verzend je reactie maar één keer, anders kan deze als spam worden gemarkeerd.
  • Wees respectvol tegen elkaar. Reacties met hatelijke opmerkingen, obsceniteiten en persoonlijke aanvallen worden niet goedgekeurd.