Wist je dat op dit moment veel universiteiten in Europa door studenten worden bezet? Duizenden studenten slapen, koken, discussiëren en vieren feest in hun collegezalen om te protesteren tegen het feit dat er onvoldoende in het onderwijssysteem wordt geïnvesteerd en tegen het zogenaamde Bolognaproces [1], een onderwijsbeleid van de Europese Unie.
Het bijzondere aan deze protesten is dat ze niet centraal door studentenvakbonden werden gecoördineerd, maar dat ze helemaal door de studenten zelf zijn georganiseerd, met behulp van online sociale media.
Het is allemaal op 22 oktober in Wenen, Oostenrijk, begonnen, toen een kleine groep studenten in het centrum van de stad samenkwam voor een flashmob [2] om te demonstreren en vervolgens optrok naar de universiteit van Wenen, waar de groep spontaan het Auditorium Maximum bezette. Tegen de tijd dat de politie arriveerde, was het nieuws over de bezetting al via Twitter verspreid en waren er zo veel aanhangers gemobiliseerd dat de zaal niet kon worden ontruimd.
[3]
Website Unsereuni
Binnen een paar dagen beschikten de bezetters – tot hun eigen verbazing – over een opmerkelijke organisatiestructuur: voor mobilisatie en communicatie werd gebruikgemaakt van de Twitter-“hashtags [4]” [en] #unibrennt [5] [de] en #unsereuni [6] [de] (”universiteit in vuur en vlam” en “onze universiteit”).
Er werd een 24 uurswebcast [7] [de] vanuit het Auditorium Maximum opgezet. Organisatorische taken zoals koken en schoonmaken werden gestructureerd via een wiki [8] [de] en er werd met het publiek gecommuniceerd via een website [3] [de]. Twitter, blogs en Facebook [9] [de] (32.400 fans tot nu toe) werden gebruikt om de boodschap te verspreiden.
Dit leidde tot twee effecten:
- Voor het eerst was er voor protesten op deze schaal geen steun nodig van massamedia om mensen te mobiliseren. Minder dan een week na het begin van de protesten zwierven er meer dan 20.000 demonstranten door de straten van Wenen, nog voordat de massamedia het nieuws hadden opgepikt. De contacten met de media werden tot een absoluut minimum beperkt (wat tot veel verwarring leidde). De studenten hadden de media gewoon niet nodig en omdat er geen hiërarchie was, waren er te weinig woordvoerders.
- Op de tweede plaats, omdat iedereen kon zien wat er in het Auditorium Maximum gebeurde (de webcast werd binnen een maand een half miljoen keer bekeken), kon de roddelpers de demonstranten niet als relschoppers of extremisten bestempelen. Er waren te veel mensen die wisten dat dat niet waar was. De macht van opinievorming was verschoven.
De protesten werden al snel overgenomen in andere universiteitssteden in Oostenrijk en daarbuiten: op dit moment, minder dan anderhalve maand na de eerste protesten, zijn bijna 100 universiteiten [10] [de] in Oostenrijk, Duitsland, Zwitserland, Albanië, Servië, Frankrijk, Italië, Kroatië en Nederland bezet of zijn er op andere manieren massale protesten gehouden.
Max Kossatz, een blogger en mediawaarnemer uit Oostenrijk, heeft op Wissen belastet [11] [de] de berichten op Twitter geanalyseerd [12] [de]: de afgelopen maand hebben 6.780 verschillende gebruikers 66.379 tweets over dit onderwerp gepubliceerd. Er werden 1.043 foto's gepubliceerd op Twitpic en deze werden 125.612 keer bekeken – zie deze Twitpic-fotocompilatie op Youtube [13] [de]. Vooral deze kaart van tweets is interessant omdat deze laat zien hoe de protesten zich in de loop van de tijd hebben verspreid (bekijk de video in HD en op volledig scherm voor het beste effect):
Gerald Bäck van Bäck Blog [14] [de], die werkzaam is als mediawaarnemer, concludeerde dat het grootste bereik van de tweets 386.860 was, dat wil zeggen dat dit het aantal unieke volgers was dat de tweets te zien kreeg. Zijn analyse [15] [de] laat zien wie de belangrijkste beïnvloeders waren, naar welke URL's er het meeste werd gelinkt en welke hashtags het meest werden gebruikt.
Michael Schuster, een specialist in semantische analyse, plaatste op zijn blog smime [16] een overzicht [17] [de] van de berichtgeving van de gebeurtenissen door de “traditionele media”. Hij telde 2.700 artikelen en identificeerde vier trends die elk ongeveer een week duurden: “er zijn protesten”, “de protesten duren voort”, “de protesten breiden zich uit”, en onlangs: “oké, nu is het wel genoeg”.
Luca Hammer van 2-Blog [18] [de], student en technisch brein achter de Weense webactiviteiten, heeft een praktijkrapport [19] [de] gepubliceerd over hoe wiki's, Twitter en een webcast werden gebruikt om de boel in gang te zetten.
Het ziet ernaar uit dat #unibrennt [5] wel eens een vroege mijlpaal zou kunnen worden in de transformatie van de Oostenrijkse politiek door middel van online sociale media. Het heeft voor veel aandacht – en verwarring – gezorgd onder de traditionele media en politieke structuren en het heeft de studenten en digitale leiders mondiger gemaakt.